Chuyện của cây quạt

  Chuyện của cây quạt.

Chổ tôi ở chỉ là một khoảng không gian bó hẹp bởi mấy bức tường nhà và một quốc lộ lúc nào cũng rầm rập tiếng còi xe qua lại, nên khi vào đến nhà Mạ tôi ở một vùng quê nhỏ, tôi như tìm được sự yên tĩnh cần thiết - chí ít là cũng được lang thang chút chút khi chiều xuống hoặc đêm về trên con đường vắng người.
Một buổi tối khi đang thơ thẩn lên xuống trên con đường, đếm từng bước chân, nhìn ánh đèn rọi sáng từ chổ tôi đến cuối con đường, một bà cụ bước vội theo tôi...lúc đó tôi nghĩ chắc bà cần chuyện gì thì phải, nên dừng lại và ngạc nhiên khi bà đưa cho tôi một cái quạt xếp và nói rằng bà tặng cho tôi.
Thì ra bà cụ là người quen của Mạ mà mỗi lần vào đây, bà thường chạy qua để có lúc thì nhờ tôi coi dùm một đơn thuốc, kết quả xét nghiệm hay chữ viết tắt của thầy thuốc mà bà không đọc ra...và cũng có lúc tôi tặng cho bà một số thuốc thông thường của bạn tôi gởi về.
Có lẽ vì những lý do đó mà tối nay bà tìm để cho tôi cây quạt này.
Tôi thoáng chút bối rối và khá ngần ngại vì "tặng vật" của bà cụ và nghĩ là cây quạt này nên để cho bà dùng thì tiện hơn.
Bà nhanh nhẩu xòe cây quạt ra và nói với tôi :
- Đây là cây quạt có mấy câu thơ thư pháp hay lắm chú ạ ! Tôi thỉnh ở chùa về đã lâu, để dành hơn cả tháng nay chờ chú vô để cho chú đây.
Lúc đó tôi mới nhìn cây quạt bà cụ xòe ra và thấy có mấy chữ thư pháp trong đó nhưng do tối trời nên chưa đọc được là những chữ gì.
Tôi đành phải nhận món quà, xếp cây quạt lại, cảm ơn bà và tiếp tục đi thêm chút nữa trên tay là cái quạt nho nhỏ.
Lúc về nhà tôi để cây quạt vào một chổ riêng và tự nhủ sẽ để dành nó như là một tặng vật quý của bà cụ chứ không nở dùng vì sợ làm hư hay rách đi thì tiếc quá vì dù sao trong nó cũng mang một tấm lòng.
Đêm đó không biết do thời tiết quá nóng hay là do gì đó tôi trăn trở không ngủ được, nhớ đến cây quạt, lò mò tôi lấy nó và mở ra xem.
Mở rộng quạt ra tôi thấy có một chữ "Tâm" và hai câu thơ được trích từ truyện Kiều của cụ Nguyễn tiên Điền - Nguyễn Du, tất cả đều được viết rất đẹp theo kiểu thư pháp:
..."Thiện căn ở tại lòng ta
Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài"....
Hai câu này rất hay và chắc có lẽ được biết đến như một lời răn giữ mình của nhiều người theo như cụ Nguyễn Du đã nói.
Trong đêm tịch mịch tôi không dám nói đến món quà vì tôi cho đó là món quà độc đáo của bà cụ, cũng không dám nói đến hai câu thơ trong truyện Kiều vì quá hay và đúng ...chỉ thấy thắc mắc, thấm thía vì cái chữ "Tâm" mà mấy thầy đã dày công in ấn trên cây quạt này để cho các Phật tử.
Tôi cũng không dám lạm bàn về ý nghĩa của chữ "Tâm" vì nó quá rộng và nhiều cảm nhận khác nhau về chữ này, cũng không dám nói đến việc làm của mấy sư thầy khi tặng cho Phật tử cây quạt có chữ thư pháp. Trong thời khắc này tôi chỉ muốn nói đến chữ "Tâm" trên cây quạt với khả năng hạn hẹp của mình và chỉ có thế.
Mở cây quạt ra thì có chữ Tâm, táy máy tôi xếp cây quạt lại, ...mở ra, xếp lại ...thì ô kìa không còn chữ tâm nữa...nó đã bị xếp lại theo nếp gấp của cây quạt, nằm gọn gàng như bị che kín vào bên trong.
Đây là nhìn nhận thứ nhất được rút ra : Tâm thì phải rộng mở, một khi không mở lòng, mở bụng mình ra thì tâm sẽ bị xếp lại và mất hẳn tác dụng của nó. Có phải vậy không ta ?
Đang lan man vì ý tưởng này, tôi ngứa tay lật qua lật lại cây quạt thì chợt nhận ra chỉ một bên cây quạt là có chữ Tâm, mặt bên kia chỉ là một màu nâu tuyền không có chữ gì hết.
  Sao lạ vậy kìa, một mặt có chữ Tâm, mặt kia lại không ? Có phải là do tiết kiệm hay do nguyên nhân gì chỉ in một mặt ? Thôi thì ...do nguyên nhân gì tôi không dám đoán bừa, nhưng trước mắt tôi chỉ có một mặt quạt có chữ Tâm.
Suy đi nghĩ lại tôi thử bắt cái đầu làm cái việc của nó...là suy nghĩ dùm tôi coi thử có cái gì lạ ở hai mặt của cây quạt.
Một lúc sau, như tia chớp lóe lên trong đầu thật nhanh và quá nhanh làm tôi phải ghi lại không thôi thì quên cả....thì ra người ta thường nói trong mỗi một con người đều có hai mặt đối lập nhau của cái thiện và cái ác, của thiên thần và ác quỷ, của cái đúng và cái sai. Nếu mặt này là thiện thì mặt kia chắc là ác, nếu mặt này là thiên thần thì đối lập của nó trong một con người sẽ là ác quỷ....có lẽ là vậy.
Người luôn hành thiện nhằm gạt bỏ những thói hư tật xấu, tu tâm dưỡng tánh để đạt tới cái thiện, phát triển cái thiện để đạt đến cảnh giới thiên thần. Vì nếu tâm không thiện, "coi chừng" đó sẽ là ác, nếu không làm cho cái thiện chiếm ưu thế, cái ác sẽ trổi dậy như cỏ hoang, cỏ dại trên đồng.
Kỳ lạ là trên cây quạt cũng thể hiện hai mặt của một vấn đề, hai lãnh vực trong một con người, chữ tâm ở một mặt và không tâm ở mặt còn lại. Nếu ta để mặt này lên thì sẽ thấy tâm hiển lộ, nếu úp cái tâm xuống, mặt không tâm sẽ nổi lên. Hệ quả là nếu có tâm sẽ làm việc tốt, có ích và không có tâm sẽ làm điều ngược lại.
Cái đầu đã làm được việc của nó trong khi cái nóng vẫn hầm hập, trời vẫn không chút gió, tôi ve vẩy cây quạt một chút... bây giờ đã có chút gió từ cây quạt, chữ tâm cũng ve vẩy theo nhịp quạt.  Càng quạt mạnh tay chữ Tâm càng nhảy nhót nhiều hơn. Có lẽ theo con gió chữ tâm càng bay xa hơn nếu được quạt mạnh tay. Thì ra là thế, tâm không mở, không phát tán ra bên ngoài từ nhiều phía thì chắc có lẽ tâm cũng nằm đó và bị xếp lại theo từng nếp gấp của cây quạt. Và lúc đó phải chăng tâm đã “yên nghĩ”.
Tôi quạt lên quạt xuống, rồi quạt qua quạt lại vừa nhìn chăm chăm vào cây quạt, chà chà...tôi lại thấy cây quạt trở chiều cũng nhanh, trái - phải, phải - trái, sấp - ngửa, ngửa - sấp....lại nhớ đến có mấy người cũng trở qua trở lại như nướng bánh tráng trên lửa.... ôi chao ... sao mà tội tình thế !
Tôi dừng lại vì sợ mạnh tay quá sẽ làm rách quạt và rách luôn chữ tâm nằm trên quạt... một ý tưởng nữa lại nhảy ra ...nếu quạt còn thì chữ tâm còn, nếu chẳng may quạt rách đi thì chữ tâm sẽ rách theo và không còn nữa.
Thân xác này chứa tâm, nếu một mai thân xác này được trả về cho cát bụi, cái tâm sẽ không nơi nương náu nữa....nó sẽ về đâu ?
Chỉ là cây quạt bình thường mà nay nó chỉ được dùng những khi mất điện, trong đêm thanh vắng ngồi với nó lại rút ra nhiều "triết lý" cho riêng mình...dù chỉ là những thứ vụn vặt, hư ảo trong cuộc sống vốn dĩ đã vô thường này.
Bổng dưng xa xa văng vẳng tiếng gà gáy chuyển canh, bên khung cửa ráng hồng đã ửng, từng cơn gió mơn man nhè nhẹ mang về tiếng vọng từ đâu đó :
- Chỉ là cây quạt thôi mà nhiểu sự, răng mà nhiều chuyện quá !...mà toàn là chuyện phiếm, quý vị đừng nghe hắn nói và nếu lỡ đọc mấy dòng hắn viết thì hãy quên đi, trời nóng quá, không ngủ cả đêm, chắc hắn gần điên rồi !

LeBinh.
        30-03-2017.